Suy buồng trứng sớm là tình trạng buồng trứng mất đi chức năng bình thường trước tuổi 40. Buồng trứng bị suy yếu sẽ không sản xuất đủ lượng hormone estrogen hoặc không rụng trứng thường xuyên, kéo theo đó chính là chu kỳ kinh nguyệt bất thường, loãng xương, trầm cảm, lo âu và nguy hiểm nhất là ảnh hưởng xấu đến sức khỏe sinh sản, thậm chí là vô sinh
Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh suy buồng trứng sớm là gì?
- Kinh nguyệt không đều hoặc bị mất (vô kinh) xuất hiện trong vài năm hoặc sau khi mang thai, ngừng uống thuốc tránh thai;
- Nóng bên trong;
- Đổ mồ hôi đêm;
- Khô âm đạo;
- Khó chịu hoặc khó tập trung;
- Giảm ham muốn tình dục.
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.
Nguyên nhân nào gây ra bệnh suy buồng trứng sớm?
Nhân tố miễn dịch: Hầu hết các bệnh tự miễn như viêm tuyến giáp tự miễn (là bệnh do cơ thể tự sinh ra kháng thể hủy hoại dần tuyến giáp của mình) có thể đi kèm với suy buồng trứng sớm. Vì thế nếu bạn có vấn đề về viêm tuyến giáp, hãy lưu ý đến nguy cơ này nhé.
Suy buồng trứng sớm do điều trị bệnh: Phụ nữ phải cắt cả hai bên hoặc một bên buồng trứng có thể khiến cho chức năng của buồng trứng bị rối loạn gây suy buồng trứng sớm trước tuổi 40. Cho nên, cần cố gắng tránh làm những phẫu thuật ảnh hưởng đến buồng trứng như nạo phá thai nhiều lần.
Suy buồng trứng tự phát: Tự dưng bị tắt kinh cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất của bệnh suy buồng trứng sớm, nó thường phát bệnh ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, biểu hiện lâm sàng là kinh nguyệt ít dần, có thể dẫn đến bế kinh (tắt kinh), đồng thời xuất hiện những triệu chứng ở thời kỳ mãn kinh như: bực bội, cáu gắt, khô âm đạo…
Ở những người trẻ, kinh nguyệt không đều, thậm chí là bế kinh trong thời gian dài mà không đi khám bác sĩ, đến khi lập gia đình mãi không mang bầu mới phát hiện ra. Nếu chức năng của buồng trứng bị suy sớm mà không kịp thời chữa trị, để bị tắt kinh, còn có thể xuất hiện những triệu chứng như: loãng xương, những bệnh biến về tim mạch và rối loạn trao đổi chuyển hóa chất béo.
Nhiễm virus: Những loại virus gây bệnh như: virus herpes simplex (HSV), virus gây bệnh quai bị có thể gây viêm buồng trứng hoặc buồng trứng tự miễn làm tổn hại đến buồng trứng gây suy buồng trứng sớm.
Vô sinh: Tỷ lệ vô sinh ở nữ giới hiện nay tăng cao, nhiều người phải dùng đến phương pháp kích thích rụng trứng để làm tăng thêm cơ hội có thể mang thai, nhưng một khi những kích thích đó gây ra những biến chứng thì lại rất có hại cho buồng trứng. Cho nên khi áp dụng cách làm này cần phải thận trọng.
Giảm cân quá mức: Giảm cân quá mức khiến lượng chất béo bên trong cơ thể bị giảm “cấp tốc”, khi tỷ lệ chất béo giảm xuống quá thấp sẽ ảnh hưởng đến lượng estrogen trong cơ thể, vì chất béo là thành phần chủ yếu để tạo thành estrogen, chất béo trong cơ thể không đủ, sẽ khiến estrogen bị thiếu hụt, estrogen thiếu có thể làm rối loạn kinh nguyệt, thậm chí còn gây tắt kinh, mà tắt kinh kiềm hãm chức năng rụng trứng của buồng trứng, dễ khiến chức năng buồng trứng bị suy sớm, nếu chữa trị không kịp thời, có thể dẫn đến vô sinh.
Suy buồng trứng sớm lại có thể khiến cho tình trạng rối loạn kinh nguyệt trầm trọng hơn, như vậy sẽ tạo nên một vòng tuần hoàn ác tính, luẩn quẩn này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và việc mang thai.
Thói quen sống không tốt: Những thói quen sống không lành mạnh như: hút thuốc, uống rượu cũng có thể gây suy buồng trứng sớm, vì chất ni-cô-tin (nicotine) trong thuốc lá và nồng độ cồn trong rượu có thể làm rối loạn kinh nguyệt.
Áp lực tinh thần quá lớn: Phụ nữ hiện đại cũng dấn thân vào những cuộc cạnh tranh gay gắt, khiến họ dễ rơi vào tình trạng căng thẳng quá mức, lâu dần có thể làm rối loạn chức năng thần kinh thực vật, ảnh hưởng đến sự điều tiết nội tiết trong cơ thể, làm suy giảm chức năng buồng trứng sớm, giảm hoóc-môn estrogen khiến cho thời kỳ mãn kinh đến sớm.
Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh suy buồng trứng sớm như: Tuổi tác. Nguy cơ suy buồng trứng xuất hiện nhiều trong độ tuổi từ tuổi 35 đến 40 tuổi; Bệnh sử gia đình. Nếu trong gia đình có người từng mắc bệnh suy buồng trứng sớm thì bạn có nguy cơ mắc bệnh.
Các xét nghiệm và chẩn đoán
Để giúp thực hiện chẩn đoán suy buồng trứng sớm, bác sĩ có thể hỏi về các dấu hiệu và triệu chứng, chu kỳ kinh nguyệt, có tiền sử tiếp xúc với bất kỳ độc tố, như là hóa trị hoặc xạ trị, gây tổn thương trực tiếp tới các nang và trứng. Hầu hết phụ nữ có vài dấu hiệu của suy buồng trứng sớm, nhưng có thể sẽ có một cuộc kiểm tra thể chất, bao gồm khám phụ khoa.
Một số xét nghiệm máu là rất quan trọng trong việc đưa ra một chẩn đoán. Chúng bao gồm:
Thử nghiệm mang thai. Thử nghiệm mang thai thường được thực hiện để loại trừ khả năng thai kỳ không mong muốn ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đã mất chu kỳ kinh.
Kiểm tra hormone kích thích nang trứng, (VSATTP). FSH là một hormone phát hành bởi tuyến yên, kích thích sự phát triển của nang trứng trong buồng trứng. Phụ nữ bị suy buồng trứng sớm thường có mức độ cao bất thường của VSATTP trong máu.
Thử nghiệm Luteinizing hormone (LH). Luteinizing hormone nhắc một nang trưởng thành trong buồng trứng giải phóng một quả trứng. Ở phụ nữ bị suy buồng trứng sớm, mức độ LH thường thấp hơn mức của VSATTP.
Kiểm tra Estradiol huyết thanh. Mức độ estradiol trong máu, một loại estrogen, thường thấp ở phụ nữ bị suy buồng trứng sớm.
Kiểm tra nhiễm sắc thể. Điều này là một thử nghiệm kiểm tra tất cả 46 của nhiễm sắc thể tìm kiếm bất thường. Một số phụ nữ bị suy buồng trứng sớm có thể chỉ có một nhiễm sắc thể X, thay vì hai hoặc có thể có nhiễm sắc thể khiếm khuyết khác.
Phương pháp điều trị và thuốc
Điều trị suy buồng trứng sớm thường được thiết kế để giải quyết các vấn đề phát sinh từ sự thiếu hụt estrogen:
Estrogen điều trị. Để giúp ngăn ngừa chứng loãng xương, giảm nóng ran và các triệu chứng khác của sự thiếu hụt estrogen, điều quan trọng để thay thế estrogen buồng trứng đã ngừng sản xuất. Estrogen là hormone thường theo quy định với progesterone. Thêm progesterone bảo vệ niêm mạc tử cung (nội mạc tử cung) từ những thay đổi tiền ung thư gây ra bởi estrogen. Sự kết hợp của kích thích tố có thể khiến bị chảy máu âm đạo một lần nữa, nhưng nó sẽ không phục hồi chức năng buồng trứng. Có thể dùng estrogen như là thuốc viên, gel hoặc miếng vá áp cho làn da, hoặc vòng âm đạo thay thế mỗi ba tháng. Có khả năng sẽ tiếp tục dùng liệu pháp nội tiết cho đến khoảng tuổi 50 hoặc 51 – độ tuổi trung bình của thời kỳ mãn kinh tự nhiên.
Ở phụ nữ lớn tuổi hơn, điều trị estrogen lâu dài có liên quan đến tăng nguy cơ bệnh tim mạch và ung thư vú. Ở phụ nữ trẻ bị suy buồng trứng sớm, tuy nhiên, những lợi ích của liệu pháp thay thế hormone thường lớn hơn các rủi ro tiềm năng.
Bổ xung Canxi và vitamin D. Tóm lại, những bổ sung rất quan trọng để ngăn ngừa loãng xương. Bác sĩ có thể tư vấn cho để kiểm tra mật độ xương được thực hiện trước khi bắt đầu bổ sung để có một số ý tưởng về đường cơ sở mật độ xương đo lường.
Đề nghị 600 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D mỗi ngày cho người lớn tuổi từ 19-70. Đối với người lớn tuổi hơn 71, đề nghị tăng đến 800 IU mỗi ngày. Đối với phụ nữ từ 19 đến 50, các khuyến nghị là 1.000 mg canxi (mg) / ngày, tăng đến 1.200 mg mỗi ngày cho phụ nữ tuổi 51 và lớn hơn.
BS. Phạm Hữu Cường
