Buồng trứng đa nang là một hội chứng gây ra do rối loạn cân bằng hormone. Những phụ nữ bị buồng trứng đa nang có sự gia tăng bất thường về nồng độ Androgen (hormone nam giới) trong cơ thể nữ, những chất này sẽ gây gián đoạn quá trình phát triển của nang noãn từ đó buồng trứng xuất hiện nhiều nang nhỏ. Do nang noãn không phát triển được, trứng không thể trưởng thành và không có hiện tượng rụng trứng, hiện tượng phóng noãn không xảy ra dẫn tới không có khả năng thụ thai.
Nguyên nhân buồng trứng đa nang
Hiện nay vẫn chưa tìm được nguyên nhân chính xác gây ra đa nang buồng trứng. Tuy nhiên có một số yếu tố gây ra bệnh như:
– Do di truyền. Nếu gia đình có mẹ hoặc chị gái bị buồng trứng đa nang, bạn cũng có thể mắc phải hội chứng này.
– Do dư thừa insulin: Insulin dư thừa được cho là đẩy mạnh sản xuất Androgen của buồng trứng. Sự gia tăng sản xuất Androgen có thể cản trở sự phát triển của nang trứng, làm giảm khả năng rụng trứng của buồng trứng.
– Chế độ ăn uống có quá nhiều tinh bột cũng có thể là nguyên nhân gây ra hội chứng buồng trứng đa nang.
Triệu chứng buồng trứng đa nang
– Chu kì kinh nguyệt bất thường hoặc không đều (chu kỳ kinh ngắn < 25 ngày hoặc 2-3 tháng hoặc vài năm mới có kinh một lần).
– Tăng cân, béo phì đặc biệt là ở vùng bụng.
– Cảm giác đầy bụng và khó chịu vùng bụng – lưng – vùng chậu: Người bệnh có thể gặp các cơn đau âm ỉ hoặc đau nhói với các mức độ từ nhẹ đến dữ dội như khi đến kỳ kinh nguyệt và thường cảm thấy khó chịu ở vùng chậu, vùng bụng hoặc lưng dưới.
– Ngưng thở khi ngủ: Nguyên nhân chủ yếu là do rối loạn nội tiết tố và tình trạng tăng cân bất thường gây ra.
– Sắc tố da sậm màu nhất là ở háng, cổ và nách.
– Nhiều lông trên mặt và trên người (ngực, bụng, lưng hoặc bắp đùi) do cơ thể sản sinh nhiều nội tiết tố nam, da mặt nhờn và nhiều mụn trứng cá. Tóc mỏng đi hoặc rụng nhiều do các nang tóc bị thiếu dinh dưỡng.
– Tâm trạng vui buồn thất thường: Phụ nữ mắc buồng trứng đa nang thường xuyên cảm thấy lo âu, căng thẳng, buồn vui vô cớ, thậm chí là trầm cảm.
Hậu quả của buồng trứng đa nang
– Vô sinh, hiếm muộn do không rụng trứng.
– Bị bệnh tiểu đường (chủ yếu là tiểu đường tuýp 2)
– Tăng huyết áp và khó điều chỉnh huyết áp
– Tăng mỡ trong máu đặc biệt là mỡ xấu (LDL), dẫn tới tăng nguy cơ bệnh tim mạch và đột quỵ
Chẩn đoán đa nang buồng trứng
Có thể nghĩ đến đa nang buồng trứng dựa trên một bảng mẫu các triệu chứng như bất thường kinh nguyệt, tăng cân và khó thụ thai.
Biểu đồ theo dõi chu kì kinh, rụng trứng và tiền sử ra máu cũng là những thông tin có ích liên quan đến khả năng sinh sản
Làm xét nghiệm máu đo nồng độ insulin, đường, hoóc môn và chức năng tuyến giáp. Những xét nghiệm này giúp đánh giá chức năng các tuyến nội tiết.
Siêu âm tử cung và buồng trứng. Có thể thấy nhiều nang trên buồng trứng điển hình cho đa nang buồng trứng.
Bác sĩ có thể làm nội soi để kiểm tra (qua vết mổ nhỏ ở bụng, đưa một máy quay tí hon vào để thăm khám). Quan sát sẽ thấy nhiều nang nước trên buồng trứng. Bác sĩ có thể lấy một mẫu mô buồng trứng để làm xét nghiệm. Thủ thuật nội soi còn giúp gỡ dính buồng trứng, làm thông thoáng vòi trứng và loại bỏ tế bào nội mạc.
Hướng điều trị và phòng đa nang buồng trứng
Hội chứng đa nang buồng trứng chưa có thuốc hay cách điều trị đặc hiệu. Việc điều trị thay đổi theo mục đích: điều trị triệu chứng cường androgen hay điều trị vô sinh.
Đối với trường hợp điều trị triệu chứng cường androgen:
- Cải thiện chế độ ăn và lối sống. Tập thể dục thường xuyên cũng có ích. Chú ý giảm cân, vận động nhiều và cải thiện giấc ngủ cũng giúp giảm triệu chứng.
- Đôi khi, bác sĩ sẽ cho bạn dùng thuốc tránh thai dạng uống để điều hoà chu kì kinh. Thuốc này còn giúp cải thiện làn da và giúp giảm mọc lông.
- Một số trường hợp cần dùng thuốc điều trị đái tháo thường để kiểm soát sự sản xuất insulin và ổn định đường huyết. Ăn kiêng theo chế độ đái tháo đường cũng hữu ích vì hạn chế lượng đường vào cơ thể.
- Nếu bạn lo lắng vì mọc lông quá nhiều và trở nên mặc cảm, bạn có thể dùng phương pháp triệt lông bằng tia laser. Phương pháp này ít nguy cơ và khá hiệu quả.
Đối với trường hợp điều trị vô sinh:
- Ở những phụ nữ đang mong muốn có con, bác sĩ sẽ cho dùng thuốc kích thích rụng trứng. Nguy cơ của thuốc này là có tăng khả năng đa thai.
- Clomiphene Citrate hay còn gọi là Clomid là thuốc thường được kê toa. Thuốc này giúp tăng số trứng chín và rụng.
- Phẫu thuật buồng trứng cũng gặp trong một số trường hợp. Mục tiêu là giảm kích thước buồng trứng và bỏ bớt những mô thừa có tác dụng tạo ra lượng hoóc môn sinh dục nam quá nhiều. Quan trọng là không để ảnh hưởng đến chức năng của buồng trứng và sự rụng trứng. Phương pháp này còn gọi là đốt điểm buồng trứng.
- Nếu tác dụng của đa nang buồng trứng ảnh hưởng đến việc thụ thai, bạn có thể cần đến các phương pháp hỗ trợ sinh sản.
BS. Phạm Hữu Cường
