Những thông tin cơ bản nhất về tinh trùng như: tinh trùng sản xuất từ đâu, như thế nào, thế nào là tinh trùng yếu, tinh trùng yếu liệu có con được không…. Mời các bạn cùng tham khảo thông tin trong bài viết dưới đây.
Tinh trùng được sản xuất từ đâu?
Ở con người, tinh trùng là giao tử đực, mang bộ nhiễm sắc thể đơn bội với 23 nhiễm sắc thể. Khi thụ tinh, 23 nhiễm sắc thể của tinh trùng kết hợp với 23 nhiễm sắc thể của trứng để tạo thành hợp tử với 46 nhiễm sắc thể và phát triển thành một cá thể hoàn chỉnh. Tinh trùng được biệt hóa cao độ để thực hiện chức năng sinh sản của nó, đó là di chuyển trong đường sinh dục nữ, nhận biết và thụ tinh với trứng.
Tinh trùng được sản xuất ở tinh hoàn, trong các ống nhỏ cuộn chặt gọi là ống sinh tinh. Tổng chiều dài của các ống này lên tới 250m. Nằm giữa các ống sinh tinh là tế bào Leydig có chức năng sản xuất hormone sinh dục nam testosterone.
Tinh trùng được hình thành thế nào?
Quá trình sinh tinh bắt đầu từ các tế bào gốc, gọi là tinh nguyên bào. Khi nam giới bước vào tuổi dậy thì, các tinh nguyên bào sẽ bắt đầu phân chia nhiều lần và biệt hóa để tạo ra các tinh bào.
Tinh trùng được sinh ra từ các tinh bào trong ống sinh tinh, sau đó di chuyển vào mào tinh để trải qua giai đoạn trưởng thành trước khi xuất tinh.
Khi người đàn ông bị kích thích tình dục, quá trình xuất tinh sẽ bắt đầu. Từ mào tinh hoàn, tinh trùng phóng theo ống dẫn tinh, sau đó được trộn lẫn với dịch tiết của tuyến tiền liệt (chiếm 30%), túi tinh (chiếm 60%), các tuyến hành niệu đạo (chiếm 10%), và cuối cùng được tống xuất ra ngoài theo đường niệu đạo. Nếu xuất tinh không xảy ra, tinh trùng sẽ chết và được hấp thụ bởi biểu mô của mào tinh.
Quá trình sinh tinh bắt đầu từ khi dậy thì và tiếp diễn liên tục cho tới khi chết. Đây là một quá trình rất hiệu quả với vài chục đến vài trăm triệu tinh trùng được sinh ra ở mỗi tinh hoàn. Tuy nhiên thụ tinh lại là quá trình không hiệu quả, khi hàng chục, hàng trăm tinh trùng được phóng vào đường sinh dục nữ nhưng cuối cùng chỉ có 1 tinh trùng là thụ tinh thực sự với trứng. Do vậy, nguy cơ vô sinh nam sẽ tăng cao nếu quá trình sinh tinh bị suy giảm kéo theo sự suy giảm về chất và lượng của tinh trùng.
Tinh trùng có cấu tạo thế nào?
Tinh trùng trưởng thành dài khoảng 50 – 60 μm, có 3 phần: đầu, cổ và đuôi.
- Phần đầu của tinh trùng có hình dạng như giọt nước dẹt, bên trong chứa nhân mang bộ nhiễm sắc thể đơn bội (1n), 23 nhiễm sắc thể trong đó có 1 nhiễm sắc thể giới tính (X hoặc Y). Mỗi tinh trùng có một bộ gen riêng biệt. Phía trên nhân có túi cực hình đầu mũ, chứa các enzyme có tác dụng tiêu hủy các chướng ngại vật xung quanh trứng và lớp màng ngoài của trứng, giúp tinh trùng xâm nhập vào bên trong để thụ tinh với trứng.
- Phần cổ tinh trùng: Đây là phần nằm giữa đầu và đuôi. Cổ tinh trùng rất mềm mại, làm cho đầu tinh trùng dễ dàng quay từ bên này sang bên kia như động tác bơi.
- Phần đuôi tinh trùng: Đuôi tinh trùng được chia thành 3 đoạn là đoạn giữa, đoạn chính và đoạn cuối. Đoạn giữa là phần to nhất của đuôi chứa các ty thể, chúng sử dụng glucose và fructose để tạo thành năng lượng cho tinh trùng di chuyển. Ở đoạn cuối, những sợi đặc và bao đuôi mỏng dần, chỉ còn là một lớp tế bào mỏng bao bọc phần cuối của đuôi. Đuôi mỏng và thon dần giúp tinh trùng có thể quẫy đuôi và bơi một cách thuận lợi.
Quá trình sinh tinh tinh mất bao lâu?
Toàn bộ quá trình phát triển từ tinh nguyên bào thành tinh trùng là khoảng 70 ngày. Sau đó, tinh trùng phải trải qua thêm 12-21 ngày ở mào tinh hoàn để trưởng thành về mặt chức năng. Như vậy, tổng thời gian cho một quá trình sinh tinh hoàn thiện là từ 10-12 tuần.
Số lượng tinh trùng được sản xuất mỗi ngày
Như đã nói ở trên, sinh tinh là một quá trình rất hiệu quả. Mỗi ngày có tới vài trăm triệu tinh trùng được sinh ra từ mỗi tinh hoàn. Khi bị đẩy ra khỏi dương vật qua niệu đạo (xuất tinh), con số tinh trùng trong tinh dịch có thể lên tới 500 triệu.
Tinh trùng yếu là gì?
Tinh trùng yếu là vấn đề liên quan đến chất lượng của tinh trùng. Và để có kết luận chính xác về chất lượng tinh trùng cần phải thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ. Tinh trùng yếu là khi tỷ lệ chết hoặc nằm im nhiều quá >25%, độ di động ít < 75%, trong đó độ chuyển động thấy ít hơn 50% và chuyển động thẳng, nhanh vút như tên bắn ít hơn 25%.
Nguyên nhân tinh trùng yếu là gì?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tinh trùng yếu như: các yếu tố liên quan đến bệnh lý, tác động từ môi trường sống, lối sống sinh hoạt hàng ngày.
- Tinh trùng yếu do mắc phải một số bệnh lý
Một số bệnh lý như ứ nước màng tinh hoàn, tinh hoàn ẩn lạc chỗ, giãn tĩnh mạch thừng tinh… đều có khả năng ảnh hưởng tiêu cực đến số lượng và chất lượng tinh trùng. Đồng thời, các bệnh nhiễm khuẩn hoặc do virus như thủy đậu, quai bị, giang mai có thể làm teo hoặc hoại tử tinh hoàn, từ đó suy giảm chức năng tinh trùng ở nam. Ngoài ra, trong trường hợp nam giới gặp các bệnh như đau dạ dày, tiểu đường, tăng huyết áp phải dùng thuốc chữa cũng khiến cho năng lực tình dục và khả năng sinh tinh của phái mạnh yếu đi.
- Tâm lý lo lắng căng thẳng cũng ảnh hưởng tới chất lượng tinh trùng
Áp lực công việc, cơ thể mệt mỏi, stress kéo dài… cũng là một trong những nguyên nhân khiến tinh trùng yếu. Theo tiến sĩ Pam Factor-Litvak, phó giáo sư về dịch tễ học tại Trường Y tế công cộng Mailman (Mỹ), cho biết: “Những người đàn ông bị căng thẳng có nồng độ tinh trùng trong tinh dịch thấp hơn, và tinh trùng bị biến dạng hoặc thụ động hơn.
- Do hút thuốc lá, uống rượu bia
Không ít nam giới đi khám cho kết quả tinh trùng yếu, mà nguyên nhân là do sử dụng nhiều rượu bia. Để tìm hiểu về nguyên nhân tinh trùng yếu là gì, các nhà khoa học đã tiến hành lấy mẫu tinh trùng của những người đàn ông uống rượu và đưa ra kết luận 70% tinh trùng phát triển không bình thường do tác động của rượu cồn. Khi những tinh trùng này gặp trứng của người nữ và thụ thai sẽ làm tăng nguy cơ sảy thai. Đứa trẻ sinh ra tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh tật và những đặc điểm bất thường về tâm sinh lý.
- Do chế độ ăn uống hàng ngày
Theo nhiều nghiên cứu khoa học chế độ ăn uống ảnh hưởng đến chất lượng “tinh binh” của nam giới. Hãy bổ sung DHA trong các axit béo thiết yếu omega-3 ở những thực phẩm như cá như cá hồi và cá tuyết… vì nó làm tăng tính lưu động và chuyển động của tinh trùng. Các thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, dăm bông, thịt xông khói là thủ phạm làm suy giảm chất lượng tinh trùng do chứa nhiều kích thích tố và ảnh hưởng đến nồng độ testosterone. Tiêu thụ rau, củ quả nhiễm hóa chất như: thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật … là nguyên nhân gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng và số lượng tinh trùng ở nam giới.
- Tập luyện và làm việc quá sức
Thường xuyên luyện tập thể thao khoa học, điều độ, hợp lý là giải pháp quan trọng để nam giới nâng cao sức khỏe, đẩy lùi bệnh tật. Tuy nhiên, nếu tập luyện thể thao quá nhiều kèm theo tần suất làm việc quá sức sẽ làm cho nhịp sinh học của cơ thể bị rối loạn, nhiệt độ vùng kín tăng lên… dẫn đến số lượng tinh trùng giảm sút. Chính vì vậy, nam giới tuyệt đối không nên làm việc quá sức và chỉ cần điều độ tập luyện mỗi ngày 30 phút là đủ.
Những dấu hiệu tinh trùng yếu
- Tinh dịch ít và loãng
Các “tân binh” khỏe mạnh phải có đủ các đặc điểm sau đây: khi xuất tinh, tinh dịch phải đạt ít nhất từ 2 đến 5 ml. Trong đó, phải đảm bảo đủ từ 60 đến 80 triệu tinh trùng/ 1 ml tinh dịch. Bên cạnh đó, tinh trùng khỏe mạnh phải có độ đặc sệt vừa phải không loãng, vón cục.
Tinh trùng loãng ở dạng lỏng, không nhầy và không có độ dính nhất định. Đồng thời, nó còn có màu trắng trong như nước vo gạo. Tinh dịch ít và loãng chính là dấu hiệu đầu tiên tinh trùng yếu nam giới nên biết.
- Tinh dịch không thể hóa lỏng
Tinh dịch đông đặc, không thể hóa lỏng đó chính là dấu hiệu tinh trùng yếu thường gặp. Thông thường, sau khi xuất tinh từ 15 đến 30 phút, tinh dịch sẽ tự động hóa lỏng. Do đó, nếu tinh trùng của nam giới không thể hóa lỏng sau 30 phút thì có thể chúng đã gặp vấn đề.
Điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và quá trình thụ thai của tinh trùng. Bởi tinh dịch đặc sẽ gây khó khăn cho quá trình di chuyển của tinh trùng đến trứng. Tinh trùng khó gặp trứng sẽ dẫn đến quá trình thụ thai khó – nguyên nhân của hiếm muộn vô sinh ở các cặp vợ chồng hiện nay.
- Tinh dịch có màu và mùi bất thường
Tinh dịch có màu và mùi bất thường cũng là dấu hiệu của tinh trùng yếu. Tinh trùng khỏe mạnh sẽ có mùi tanh đặc trưng nhưng không hôi, có màu trắng hoặc hơi ngả vàng. Nếu tinh trùng đổi màu vàng đậm, xanh, đỏ… và có mùi hôi khó chịu thì hãy đến ngay bệnh viện để kiểm tra để được chữa trị kịp thời.
- Tinh dịch vón cục
Tinh dịch vón cục cũng là biểu hiện của tinh trùng yếu. Nếu xuất hiện những hạt trắng nhỏ như hạt cơm và khi bóp vào bạn sẽ cảm thấy nó mịn như bột thì đây chính là hiện tượng tinh trùng bị vón cục. Bên cạnh đó, tinh trùng yếu còn kèm theo các dấu hiệu khác như: xuất tinh sớm, không ham muốn tình dục, rối loạn cương dương hoặc tinh hoàn bị đau và sưng…
- Lâu chưa đậu thai
Có thể bạn không nhận thấy bất cứ dấu hiệu bất thường nào của tinh dịch nhưng không có nghĩa là tinh trùng của bạn không có vấn đề. Quan sát trong một thời gian dài, nếu bạn giao hợp mà không sử dụng bất cứ biện pháp tránh thai nào và đã canh chuẩn thời điểm trứng rụng mà vẫn không đậu thai thì vợ chồng bạn nên đi kiểm tra để tìm nguyên nhân. Thậm chí, trong một số trường hợp, bạn chưa qua kiểm tra mà người vợ được xác định là hoàn toàn khỏe mạnh thì vấn đề có thể nằm ở người chồng.
Chỉ cần có một trong các dấu hiệu trên, bạn cần thiết phải thông qua cơ sở y tế uy tín để kiểm tra, xác định tình trạng của tinh trùng.
Cách khắc phục tinh trùng yếu?
Tinh trùng yếu là nỗi lo sợ của tất cả đấng mày râu. Vì thế để tinh trùng luôn khỏe mạnh, cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, cung cấp đầy đủ các vitamin và dưỡng chất cần thiết cho cơ thể. Bạn có thể bổ sung các loại thực phẩm bổ dưỡng như: hàu, cá, bông cải xanh, tỏi…
– Hãy chăm chỉ luyện tập thể dục thể thao đều đặn mỗi ngày để luôn có một sức khỏe tốt và tinh thần sảng khoái, minh mẫn.
– Nói không với các chất kích thích như cà phê, rượu bia hay thuốc lá. Bởi đây chính là các tác nhân khiến cho hormone sản xuất tinh trùng ở nam giới bị suy giảm đáng kể.
– Không thức quá khuya, duy trì giấc ngủ ít nhất 6 tiếng mỗi đêm.
Tinh trùng yếu có con được không?
Các nguyên nhân dẫn đến tình trạng tinh trùng yếu ở nam giới hoàn toàn có thể khắc phục được để cải thiện số lượng và chất lượng của tinh trùng. Đấng mày râu cần từng bước hạn chế hay tạm ngừng dùng bia rượu, thuốc lá, luôn lạc quan, yêu đời trong thời điểm thụ thai. Đồng thời, tránh xa những yếu tố làm gia tăng nhiệt độ tinh hoàn, không tiếp xúc với môi trường độc hại và đặc biệt là bổ sung dinh dưỡng cần thiết trong chế độ ăn uống mỗi ngày.
Bên cạnh đó, với sự phát triển của ngành y học hiện đại, việc khắc phục tinh trùng yếu còn là điều quá khó khăn khi lựa chọn các phương pháp điều trị sau:
– Điều trị nội khoa: Bác sĩ sẽ hướng dẫn dùng các loại thuốc kháng sinh đặc trị và vitamin thiết yếu nhằm cải thiện tối đa chất lượng tinh trùng, tăng cương dương vật và bổ sung nội tiết ngoại sinh. Ưu điểm của phương pháp này là khi tạo được nhiều tinh trùng khỏe thì sẽ có con theo quy luật tự nhiên.
– Thụ tinh nhân tạo (IUI): Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản IUI được sử dụng khi phương pháp nội khoa không mang lại kết quả. Trong trường hợp này, tinh trùng sẽ được xử lý chọn lọc khỏe mạnh và bơm trực tiếp vào buồng tử cung người vợ nhằm tiết kiêm thời gian và khoảng cách tinh trùng di chuyển đến buồng trứng, tăng tỷ lệ đậu thai thành công. Ngoài ra có thể tiến hành phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
Tinh trùng yếu là vấn đề nhạy cảm ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần của nam giới. Do đó, người bạn đời cần cảm thông, thấu hiểu, động viên người chồng thăm khám sớm tại cơ sở y tế uy tín để được điều trị kịp thời.
BS. Phạm Hữu Cường
